Mãn kinh sớm khiến phụ nữ mất đi khả năng mang thai tự nhiên. Vậy mãn kinh sớm là bao nhiêu tuổi? Liệu mãn kinh sớm có chữa được không? Mãn kinh sớm nên uống thuốc gì? Cùng tìm hiểu qua bài viết.
Mãn kinh sớm là gì? Mãn kinh sớm là bao nhiêu tuổi?
Mãn kinh là một phần bình thường trong cuộc đời của người phụ nữ và báo hiệu sự kết thúc của những năm tháng sinh sản, trung bình độ tuổi mãn kinh là 51. Mãn kinh sớm xảy ra khi buồng trứng ngừng sản xuất hormone và kinh nguyệt dừng ở độ tuổi trẻ hơn bình thường.
Mãn kinh sớm là bao nhiêu tuổi? Mãn kinh xảy ra trước tuổi 40 được gọi là mãn kinh sớm. Thậm chí có những phụ nữ sẽ mãn kinh sớm ở tuổi 30 do nguyên nhân chủ yếu bởi phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng vì lý do sức khỏe nghiêm trọng nào đó. Khoảng 5% phụ nữ trải qua thời kỳ mãn kinh sớm một cách tự nhiên trước tuổi 45. 1% phụ nữ mãn kinh sớm trước tuổi 40. Rất hiếm khi bạn trải qua thời kỳ mãn kinh ở độ tuổi 20. Hút thuốc và một số loại thuốc hoặc phương pháp điều trị có thể khiến thời kỳ mãn kinh đến sớm hơn bình thường.
Xem thêm về: Mãn kinh sớm ở tuổi 40.
Mãn kinh sớm và suy buồng trứng sớm có phải là một?
Mãn kinh sớm không giống như suy buồng trứng sớm, mặc dù một số người sử dụng các thuật ngữ này thay thế cho nhau. Các bác sĩ hiện gọi suy buồng trứng sớm là suy buồng trứng nguyên phát (POI).
POI là tình trạng kinh nguyệt của bạn dừng đột ngột và tự phát, sớm. POI không giống như mãn kinh sớm, vì với POI bạn có khả năng sẽ có kinh trở lại. Những người mắc bệnh POI vẫn có thể rụng trứng, hành kinh hoặc mang thai. Khi mãn kinh sớm, bạn không rụng trứng hoặc có kinh nguyệt và mất khả năng mang thai tự nhiên.
Dậy thì sớm có mãn kinh sớm không?
Thường phụ nữ sẽ không có thể phát hiện được dấu hiệu mãn kinh sớm ở tuổi dậy thì bởi ở độ tuổi đó sẽ không có gì là rõ ràng. Một thắc mắc được quan tâm hơn đó là dậy thì sớm có mãn kinh sớm không?
Các chuyên gia cho biết chức năng của buồng trứng không bị ảnh hưởng bởi việc trẻ dậy thì sớm hay muộn. Do đó dậy thì sớm sẽ thường không liên quan đến việc mãn kinh sớm.
Làm sao để biết mình bị mãn kinh sớm?
Bạn biết rằng bạn đã trải qua thời kỳ mãn kinh khi không có kinh nguyệt trong 12 tháng liên tiếp. Về cơ bản triệu chứng mãn kinh sớm cũng tương tự như triệu chứng mãn kinh thông thường, bạn có thể nhận biết qua các dấu hiệu như:
- Nóng bừng (hơi ấm đột ngột lan khắp cơ thể bạn).
- Đổ mồ hôi ban đêm.
- Khô âm đạo và khó chịu khi quan hệ tình dục.
- Thường xuyên muốn đi tiểu.
- Thường xuyên hơn nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI).
- Khó ngủ (mất ngủ).
- Thay đổi cảm xúc (khó chịu, thay đổi tâm trạng, trầm cảm hoặc lo lắng).
- Khô da, khô mắt hoặc khô miệng.
- Đau vú.
- Tim đập nhanh
- Nhức đầu.
- Đau nhức khớp và cơ.
- Giảm ham muốn tình dục
- Khó tập trung hoặc hay quên hơn.
- Tăng cân hoặc giảm cân.
- Rụng tóc hoặc mỏng đi.
Bác sĩ có thể cho bạn xét nghiệm máu để đo estrogen và các hormone liên quan, như hormone kích thích nang trứng (FSH). Bạn có thể chọn đi xét nghiệm nếu muốn biết liệu mình có còn khả năng mang thai hay không. Bác sĩ hoặc y tá sẽ kiểm tra nồng độ hormone của bạn trong vài ngày đầu tiên của chu kỳ kinh nguyệt.
Nguyên nhân mãn kinh sớm?
Mãn kinh sớm có thể tự xảy ra mà không có lý do rõ ràng hoặc có thể xảy ra do một số phẫu thuật, thuốc hoặc tình trạng sức khỏe nhất định.
Khi phụ nữ già đi, nồng độ hormone estrogen và progesterone trong cơ thể bắt đầu giảm. Ở phụ nữ tiền mãn kinh, buồng trứng sản xuất các hormone này theo chu kỳ đều đặn và chúng rất quan trọng đối với cả sức khỏe sinh sản và tổng thể.
Lý do mãn kinh sớm có thể bao gồm:
- Tiền sử gia đình. Phụ nữ có tiền sử gia đình mãn kinh sớm có nhiều khả năng bị mãn kinh sớm hơn.
- Hút thuốc. Phụ nữ hút thuốc có thể đến tuổi mãn kinh sớm hơn người không hút thuốc 2 năm. Họ cũng có thể gặp các triệu chứng mãn kinh nghiêm trọng hơn.
- Hóa trị hoặc xạ trị vùng chậu để điều trị ung thư. Những phương pháp điều trị này có thể làm hỏng buồng trứng của bạn và khiến kinh nguyệt của bạn ngừng vĩnh viễn hoặc trong một thời gian dài. Bạn cũng có thể gặp khó khăn khi mang thai hoặc không thể mang thai lần nữa. Không phải tất cả phụ nữ trải qua hóa trị hoặc xạ trị đều sẽ trải qua thời kỳ mãn kinh. Phụ nữ càng trẻ vào thời điểm hóa trị hoặc xạ trị thì càng ít có khả năng trải qua thời kỳ mãn kinh sớm.
- Phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng. Phẫu thuật cắt bỏ cả hai buồng trứng có thể gây ra các triệu chứng mãn kinh ngay lập tức. Kinh nguyệt của bạn sẽ ngừng sau cuộc phẫu thuật này và lượng hormone của bạn sẽ giảm nhanh chóng. Bạn có thể gặp các triệu chứng mãn kinh mạnh mẽ như bốc hỏa và ít ham muốn tình dục hơn.
- Phẫu thuật cắt bỏ tử cung: Bạn có thể sẽ không trải qua thời kỳ mãn kinh ngay lập tức vì buồng trứng của bạn vẫn còn và tiếp tục sản xuất hormone. Sau này, bạn có thể mãn kinh tự nhiên sớm hơn dự kiến một hoặc hai năm. (Xem thêm bài Cắt bỏ tử cung ảnh hưởng đến mãn kinh)
- Một số tình trạng sức khỏe khác:
- Các bệnh tự miễn, chẳng hạn như bệnh tuyến giáp và bệnh thấp khớp viêm khớp. Mặc dù hiếm gặp nhưng hệ thống miễn dịch của cơ thể, vốn thường chống lại bệnh tật, có thể tấn công nhầm vào buồng trứng và khiến chúng không thể sản xuất hormone.
- HIV và AIDS. Phụ nữ nhiễm HIV mà tình trạng nhiễm HIV không được kiểm soát tốt bằng thuốc có thể bị mãn kinh sớm.
- Thiếu nhiễm sắc thể. Phụ nữ sinh ra bị thiếu nhiễm sắc thể hoặc có vấn đề về nhiễm sắc thể có thể trải qua thời kỳ mãn kinh sớm. Ví dụ: phụ nữ mắc hội chứng Turner khi sinh ra không có toàn bộ hoặc một phần nhiễm sắc thể X, do đó buồng trứng của họ không hình thành bình thường khi sinh và chu kỳ kinh nguyệt, bao gồm cả thời gian xung quanh thời kỳ mãn kinh, có thể không bình thường.
- Hội chứng mệt mỏi mãn tính. Phụ nữ mắc bệnh viêm não tủy/hội chứng mệt mỏi mãn tính (ME/CFS) cực kỳ mệt mỏi, suy nhược, đau cơ và khớp, giảm trí nhớ, nhức đầu, ngủ không ngon giấc và các triệu chứng khác. Nghiên cứu đã phát hiện ra rằng phụ nữ mắc ME/CFS có nhiều khả năng bị mãn kinh sớm.
Mãn kinh sớm có sinh con được không?
Khi đã bước sang tuổi mãn kinh thì phụ nữ không thể mang thai tự nhiên được nữa do lúc này buồng trứng đã ngừng hoạt động. Bạn vẫn có thể có con bằng cách sử dụng IVF và trứng hiến tặng từ người phụ nữ khác hoặc sử dụng trứng của chính bạn nếu bạn có một ít trứng được lưu trữ từ trước đó. Mang thai hộ và nhận con nuôi cũng có thể là những lựa chọn dành cho bạn.
Mãn kinh sớm có tốt không? Mãn kinh sớm có ảnh hưởng gì đến sức khỏe?
Phụ nữ trải qua thời kỳ mãn kinh sớm có thể có các triệu chứng hoặc các vấn đề về sức khỏe tương tự như thời kỳ mãn kinh thông thường.
Nhưng một số phụ nữ mãn kinh sớm cũng có thể bị:
- Nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng cao hơn, chẳng hạn như bệnh tim và loãng xương vì mức estrogen suy giảm ngay từ sớm.
- Triệu chứng mãn kinh nghiêm trọng hơn. Hãy trao đổi với bác sĩ hoặc y tá của bạn về phương pháp điều trị để giúp giải quyết các triệu chứng nếu chúng ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của bạn.
- Nỗi buồn hoặc trầm cảm vì mất khả năng sinh sản hoặc sự thay đổi đột ngột của cơ thể.
Mãn kinh sớm có chữa được không? Cách điều trị mãn kinh sớm
Không có biện pháp nào có thể chữa được khỏi tình trạng mãn kinh sớm. Các biện pháp điều trị chủ yếu để kiểm soát các triệu chứng mãn kinh, giúp mang lại sức khỏe tốt hơn cho phụ nữ.
Liệu pháp hormone bằng estrogen và progesterone hoặc progestin (phiên bản tổng hợp của progesterone) có thể là cách hiệu quả để phụ nữ kiểm soát các triệu chứng và giảm nguy cơ về sức khỏe.
Estrogen là một loại hormone bảo vệ quan trọng và nếu bỏ lỡ lượng hormone đó trong một thập kỷ trở lên, phụ nữ sẽ có nguy cơ mắc các bệnh mãn tính cao hơn.
Mãn kinh sớm dẫn đến suy buồng trứng sớm hơn ít nhất 6 năm so với mức trung bình, điều đó có nghĩa là nồng độ progesterone và estrogen giảm sớm hơn nhiều. Sử dụng liệu pháp thay thế hormone cho đến độ tuổi mãn kinh trung bình sẽ giúp cơ thể sẽ có thêm vài năm tiếp xúc với lượng hormone, điều này mang lại lợi ích cho sức khỏe, giúp duy trì sức khỏe tim, xương và não để họ không bị đau tim sớm, mất trí nhớ khởi phát sớm hoặc loãng xương.
Bác sĩ đa khoa có thể sẽ khuyên bạn nên thực hiện phương pháp điều trị này cho đến ít nhất là ở độ tuổi mãn kinh tự nhiên (trung bình khoảng 51 tuổi), để bảo vệ bạn khỏi nhiều căn bệnh nguy hiểm do sự sụt giảm của estrogen.
Liệu pháp hormone dài hạn có thể làm tăng nguy cơ phát triển ung thư vú. Không nên dùng liệu pháp này cho những phụ nữ có nguy cơ bị cục máu đông; tuy nhiên, theo các chuyên gia, lợi ích của việc sử dụng liệu pháp hormone cho đến độ tuổi mãn kinh trung bình lớn hơn những rủi ro đối với phụ nữ trẻ.
Mãn kinh sớm nên uống thuốc gì?
Tình trạng bốc hỏa mãn kinh sớm mang đến nhiều khó chịu cho phụ nữ, bạn có thể sử dụng một số loại thuốc sau để cải thiện tình trạng này:
- Thuốc chống trầm cảm liều thấp. Một số thuốc chống trầm cảm liên quan đến nhóm thuốc gọi là thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI) có thể làm giảm các cơn bốc hỏa khi mãn kinh. Thuốc chống trầm cảm liều thấp để kiểm soát cơn bốc hỏa có thể hữu ích cho những phụ nữ không thể dùng estrogen vì lý do sức khỏe hoặc cho những phụ nữ cần thuốc chống trầm cảm để điều trị rối loạn tâm trạng.
- Gabapentin (Gralise, Horizant, Neurontin). Gabapentin được phê duyệt để điều trị động kinh nhưng cũng đã được chứng minh là giúp giảm các cơn bốc hỏa.
- Clonidine (Catapres, Kapvay). Clonidine, một loại thuốc hoặc miếng dán thường dùng để điều trị huyết áp cao, có thể giúp giảm bớt cơn bốc hỏa.
- Fezolinetant (Veozah). Thuốc này là một lựa chọn không chứa hormone để điều trị các cơn bốc hỏa trong thời kỳ mãn kinh sớm.
Thuốc ngăn ngừa hoặc điều trị loãng xương. Tùy theo nhu cầu của từng cá nhân, bác sĩ có thể khuyên dùng thuốc để ngăn ngừa hoặc điều trị loãng xương. Một số loại thuốc có sẵn giúp giảm mất xương và nguy cơ gãy xương. Bác sĩ có thể kê đơn bổ sung vitamin D để giúp xương chắc khỏe.
Có thể phòng ngừa mãn kinh sớm được không?
Hầu hết các nguyên nhân gây mãn kinh sớm đều nằm ngoài tầm kiểm soát của bạn. Hút thuốc lá là yếu tố lối sống duy nhất có thể gây mãn kinh sớm. Bạn có thể giảm nguy cơ mãn kinh bằng cách bỏ hút thuốc. Trong hầu hết các trường hợp, các nguyên nhân khác gây mãn kinh như tình trạng sức khỏe, phẫu thuật hoặc điều trị ung thư là không thể phòng ngừa được.
Nguồn tham khảo: nhs.uk, mayoclinic.org, womenshealth.gov