Bệnh tim là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở phụ nữ tuổi trung niên. Những cách cải thiện sức khỏe tim mạch thời kỳ mãn kinh sẽ được tiến sĩ Nieca Goldberg – giám đốc y tế của Chương trình Tim Phụ nữ tại Langone Health chia sẻ chi tiết.
Bệnh tim gây ra mối đe dọa ghê gớm đối với phụ nữ, đặc biệt là sau mãn kinh. Số liệu thống kê, bệnh tim vẫn là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở phụ nữ trung niên ở Hoa Kỳ, chiếm 1/5 số ca tử vong. Các chuyên gia khuyên rằng phụ nữ nên bắt đầu chú ý hơn đến sức khỏe tim mạch của mình ở độ tuổi 50, vì nguy cơ mắc bệnh tim mạch của họ tăng lên đáng kể vào thời điểm đó.
Yếu tố nguy cơ mắc bệnh tim mạch phụ nữ tuổi mãn kinh
Đối với phụ nữ, ngoài các yếu tố nguy cơ thông thường là huyết áp cao, cholesterol cao và béo phì (là những yếu tố nguy cơ đối với cả phụ nữ và nam giới), các vấn đề khác được cho là nguyên nhân nổi bật có thể dẫn đến bệnh tim mạch, bao gồm: tiểu đường, hút thuốc, trầm cảm, lười vận động, bệnh viêm nhiễm, biến chứng khi mang thai, tiền sử gia đình mắc bệnh tim và mãn kinh. Nghiên cứu đã phát hiện ra sự gia tăng các cơn đau tim ở phụ nữ 10 năm sau khi mãn kinh. Những phụ nữ trải qua thời kỳ mãn kinh sớm, tự nhiên hoặc do cắt bỏ buồng trứng, có nguy cơ mắc bệnh tim cao gấp đôi so với những phụ nữ cùng tuổi chưa đến tuổi mãn kinh.
Vậy mối liên hệ giữa sức khỏe tim mạch và mãn kinh là gì?
Mặc dù không tìm thấy mối liên hệ nhân quả trực tiếp nào giữa thời kỳ mãn kinh và bệnh tim, nhưng vẫn có rất nhiều cuộc thảo luận về vai trò của estrogen và tác động của nó đối với sức khỏe tim mạch ở phụ nữ.
Estrogen ảnh hưởng đến hầu hết mọi hệ cơ quan trong cơ thể — nó làm tăng cholesterol HDL (có lợi), giảm cholesterol LDL (có hại) và hấp thụ các gốc tự do. Điều quan trọng là đối với sức khỏe tim mạch, estrogen còn có tác dụng tích cực lên thành động mạch và giúp mạch máu linh hoạt hơn. Sự suy giảm estrogen trong thời kỳ mãn kinh dường như ảnh hưởng xấu đến lưu lượng máu.
Trong khi nam giới và phụ nữ có nhiều triệu chứng giống nhau của cơn đau tim, chẳng hạn như đau ngực và khó thở, phụ nữ thường gặp các triệu chứng khó nhận biết hơn, chẳng hạn như đau cổ, hàm, vai, lưng trên hoặc đau bụng; chóng mặt và mệt mỏi bất thường, đặc biệt là khi nghỉ ngơi. Đây có thể là dấu hiệu của cơn đau tim thầm lặng.
Cách cải thiện sức khỏe tim mạch thời kỳ mãn kinh
Dr. Nieca Goldberg, Giám đốc y tế của Chương trình Tim Phụ nữ tại Langone Health của Đại học New York và là thành viên của Hội đồng tư vấn sức khỏe phụ nữ của Healthy Women. Healthy Women đã thực hiện một cuộc phỏng vấn với tiến sĩ để tìm hiểu rõ hơn về các vấn đề liên quan đến sức khỏe tim mạch phụ nữ thời kỳ mãn kinh. Cụ thể:
Healthy Women: Bệnh tim xuất hiện ở phụ nữ như thế nào?
Nieca Goldberg: Ở phụ nữ, chúng tôi thấy rằng các triệu chứng điển hình của cơn đau tim bao gồm tức ngực hoặc, khó thở, tức bụng trên, mệt mỏi và ngất xỉu hoặc tinh thần suy sụp.
Healthy Women: Việc thiếu estrogen có khiến phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh tim cao hơn không? Tại sao?
Nieca Goldberg: Chúng tôi nhận thấy rằng nồng độ estrogen thấp hơn thường có thể làm tăng huyết áp, tăng cân và làm tăng cholesterol LDL (có hại) và chất béo trung tính. Đây là những yếu tố nguy cơ phổ biến của bệnh tim. Tuy nhiên, lượng estrogen thấp không phải là yếu tố quyết định. Phụ nữ mãn kinh có lối sống lành mạnh, bao gồm chế độ ăn kiêng và tập thể dục chắc chắn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh tim.
Healthy Women: Những yếu tố nào khác có thể góp phần gây ra bệnh tim mạch sau mãn kinh?
Nieca Goldberg: Huyết áp cao, cholesterol cao, hút thuốc, tiểu đường, béo phì và mức cholesterol HDL (tốt) thấp, tiền sử gia đình mắc bệnh tim và bệnh tự miễn.
- Phụ nữ hút thuốc có nguy cơ mắc bệnh tim cao gấp 6 lần.
- Huyết áp cao hay tăng huyết áp được mệnh danh là “kẻ giết người thầm lặng” và làm tăng đáng kể nguy cơ mắc bệnh tim, đau tim, suy tim, đột quỵ và suy thận. Thông thường, bệnh tăng huyết áp không có triệu chứng cho đến khi tổn thương đã xảy ra.
- Bệnh tiểu đường là một căn bệnh tiến triển trong đó cơ thể bạn không sản xuất đủ insulin hoặc không phản ứng đúng cách với insulin. Bệnh tiểu đường được định nghĩa là lượng đường/đường lúc đói từ 126 miligam/dL (mg/dL) trở lên. 66-75% số người mắc bệnh tiểu đường chết vì một số dạng bệnh tim hoặc mạch máu. Điều quan trọng là bệnh nhân tiểu đường phải kiểm soát lượng đường trong máu cũng như được sàng lọc và điều trị bệnh tim.
- Ít cholesterol tốt, nhiều cholesterol xấu có thể lắng đọng trong động mạch dưới dạng mảng bám và góp phần gây ra cơn đau tim, suy tim, đột quỵ, bệnh động mạch ngoại biên…
Healthy Women: Liệu pháp thay thế hormone có giúp cải thiện sức khỏe tim mạch thời kỳ mãn kinh không?
Nieca Goldberg: Không. Liệu pháp thay thế hormone không ngăn ngừa được bệnh tim. Đây là một nhận thức sai lầm phổ biến. Chúng tôi đã thấy rằng nó có thể giúp giảm hoặc ngăn ngừa các triệu chứng mãn kinh nhưng không đi xa đến mức ngăn ngừa bệnh tim. Liệu pháp thay thế hormone chỉ nên được chỉ định cho các triệu chứng mãn kinh và không bao giờ được chỉ định cho những phụ nữ mắc bệnh tim hoặc có nguy cơ mắc bệnh tim.
Healthy Women: Phụ nữ có thể làm gì để cải thiện sức khỏe tim mạch thời kỳ mãn kinh?
Nieca Goldberg: Thực sự chú ý đến chế độ ăn uống của bạn. Cố gắng tuân theo chế độ ăn nhiều thực vật hoặc chế độ ăn kiêng kiểu Địa Trung Hải. Với chế độ ăn Địa Trung Hải thì trong khẩu phần ăn sẽ tăng các thành phần có lợi cho sức khỏe như cá, rau, củ, trái cây, đậu và ngũ cốc nguyên hạt. Giảm các thành phần như thịt đỏ, các sản phẩm từ sữa, đồ ngọt.
Để cải thiện sức khỏe tim mạch thời kỳ mãn kinh, hãy tập thể dục nhịp hàng ngày và nếu bạn hút thuốc, hãy bỏ thuốc lá.
Hãy đảm bảo bạn khám sức khỏe định kỳ và kiểm tra huyết áp cũng như đường huyết.
Sử dụng thuốc đúng cách: Có những loại thuốc hiệu quả có thể giúp giảm cholesterol và glucose. Đây chỉ là một vài bước đơn giản mà phụ nữ ở mọi lứa tuổi có thể thực hiện để giúp giảm thiểu rủi ro.
Cách phòng ngừa bệnh tim mạch sau mãn kinh
- Khám sức khỏe định kỳ: Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ khuyến nghị kiểm tra cholesterol cứ 5 năm một lần, kiểm tra huyết áp ít nhất 2 năm 1 lần, mức đường huyết của bạn được kiểm tra 3 năm một lần, kiểm tra chu vi vòng eo khi cần thiết và chỉ số khối cơ thể được kiểm tra trong mỗi lần khám sức khỏe định kỳ.
- Giữ tinh thần lạc quan: Đôi khi sau khi mãn kinh, phụ nữ có thể bị trầm cảm. Theo nghiên cứu của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ, trầm cảm có liên quan đến nguy cơ đột quỵ tăng gần gấp đôi ở phụ nữ trung niên. Đây là lý do tại sao việc giữ tinh thần lạc quan sau mãn kinh lại rất quan trọng đối với phụ nữ.
- Vận động thường xuyên: Phụ nữ nên cố gắng dành ít nhất 150 phút hoạt động thể chất mỗi tuần để giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim.
- Chế độ ăn uống lành mạnh; giảm tiêu thụ đường; chế độ ăn ít chất béo, nhiều chất xơ bao gồm ngũ cốc nguyên hạt, trái cây và rau quả.
- Kiểm soát trọng lượng cơ thể nếu thừa cân hoặc béo phì.
- Hạ huyết áp nếu tăng cao
- Giảm căng thẳng tâm lý xã hội
Nguy cơ mắc bệnh tim tăng lên đáng kể sau khi mãn kinh và đó là mối đe dọa cần được xem xét nghiêm túc. Tuy nhiên, phụ nữ nên nhớ rằng việc phát triển bệnh tim mạch không bao giờ là điều tất yếu. Hãy đặt sức khỏe – và trái tim của bạn – lên hàng đầu bằng cách luôn chú trọng đến việc cải thiện sức khỏe tim mạch thời kỳ mãn kinh.
Những vấn đề sức khỏe khác thường gặp ở thời kỳ mãn kinh:
Nguồn tham khảo: healthywomen.org, goredforwomen.org, cardio.com.